Ayakları Olan ‘Aksolotl Balığı’ Tüm Vücudunu Yenileyebiliyor

Anavatanı Meksika olan Aksolotllar, insan vücudunu iyileştirmek konusunda gelecek için umut vadediyorlar. Olağanüstü yenilenme özellikleri sayesinde birçok hastalığa çare olarak kullanılsalar da vahşi doğada tükenmek üzereler. İşte Benzersiz özellikleri ve hikayesiyle Aksolotllar…

Yerel dilde ‘su canavarı’ olarak bilinen bu canlılar, 20 cm uzunluğa ve dört parmağa sahip. Kaplan semenderi grubuna ait olan Meksika semenderlerinin öne çıkan üyeleri aksolotllar. 1,5-2 yaşlarına geldiklerinde erişkin olarak sayılan aksolotlların ömrü ortalama 15 seneyi bulmakta. Bu sevimli canlıların göz kapakları olmamakla birlikte genellikle koyu kahve ve siyah renkte görülürler. Dünyada Meksika’daki Chalco Gölü ve dağ göllerinde yaşamlarını sürdürüyorlar. Ayrıca aksolotlların kertenkeleler gibi kopan uzvunu kısa sürede yenileme gibi özelliği de bulunuyor.

Gelenekselleşmiş tedavi yöntemi 

Aksolotllar gelişmiş yenileme özelliği sayesinde geleneksel bir tedavi yöntemi olarak ülke genelinde hamilelik, zayıflık ve solunum hastalığı gibi birçok duruma çare olarak kullanılmış. Meksika’daki Patzcuro Gölü’nde yaşayan ‘ambystoma dumerili’ türündeki akselotllar, şehirdeki bir grup rahibe tarafından yasal olarak et suyu parçası ya da öksürük şurubuna katılan bir bileşen olarak kullanılıyor.

Başkalaşımlarını kendileri tamamlıyor 

Mexico City’de yaşayan veteriner ve aynı zamanda aksolotl araştırmacısı olan Erika Servin Zamora, aksolotllar hakkında ‘’Temelde çevresel streslere dayanarak başkalaşımlarını tamamlayıp tamamlayamayacaklarına karar veriyorlar. Suda yaşamanın daha iyi olacağına karar verirlerse semendere (iki yaşamlı kurbağa, kertenkele benzeri canlılar sınıfı) dönüşüyorlar fakat bu dönemde tamamen yemeyi bıraktıkları için onlar adına stresli bir tercih olabiliyor’’ diyor.

Aztek tanrılarının temsili olarak kabul ediliyor 

Şekillerini değiştirmek özellikleri nedeniyle, aksolotlların, Aztek kozmogonisinde (Evrenlerin kökeni teorisi durumu) karşılığı bulunuyor. Azteklerin yeraltı dünya tanrısı olarak bilinen ‘Xolotl’un temsili ve güneş olarak betimlenen tüylü yılan tanrısı ‘Quetzacoatl’ın zararlı ikizi olarak kabul ediliyor.

Anlatılanlara göre dünyayı yaratmak için çeşitli tanrılardan fedakârlık yapmaları istendi ve yeraltı dünya tanrısı hiçbir şey yapmayıp Xolotl suya kaçtı. Korkaklığı ve yardım etme konusundaki isteksizliği sebebiyle, sonsuza dek suda yaşama ve genç kalması yönünde lanetlendi. Çünkü Aztekler için ölüm aşkınlıktı ve bu döngüyü tamamlamamak daha yüksek bir âleme ulaşmanın yasaklanması anlamına geliyordu.

Uzmanlar uzun süredir incelemeler yapıyor 

Bu durumu keşfeden bilim insanları, hastalıklarda, kazalarda veya savaşlarda yaralananlara çeşitli işlemler uygulayarak aksolotlların rejeneratif özelliklerinden faydalanmak istiyor. Aksolotlların yenilenme özelliği sayesinde kalp ve karaciğeri iyileştirmek gibi diğer organlara da fayda sağlayacağı yolları arıyorlar. Son 15 yılda yapılan araştırmalar sonucunda aksolotlların vücudunda herhangi bir olumsuz duruma da rastlanmamış. Uzmanlar bu durumu hücrelerini ve uzuvlarını yenileme yeteneğinden kaynaklandığını söylüyor.

Çevresel faktörler geleceğini yok ediyor 

Aksolotllar başkent Mexico City’nin her tarafında sergileniyor. Sokak duvarlarında, otobüs camlarında, hatta hediyelik eşya dükkânlarında pelüş oyuncak olarak bile satılıyor. Yıllar önce bir akselotl bulmak istiyorsanız tek yapmanız gereken su kanalı aramaktı. Ancak zamanla yerleşim yerlerinin genişlemesi ve su kirliliğinin artmasıyla bu seçenek olanaksız hale geldi. Bugün görmek için kanalları ziyaret eden turistler, akselotl yerine kanallarda süslü ahşap tekneler ve göçmen kuşlara rastlamak durumunda kalıyorlar.

2017 yılında Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi’nde (UNAM) kanalları incelemek üzere bir çalışma yapıldı. Çalışma sonunda elde edilen sonuçlar hâlâ gözden geçirilirken Xochimilco’nun (Meksika’nın güneyinde işçi kasabası) hızla büyüyen gelişimi yüzünden su kirliliğin çok ciddi oranda arttığı ve burada yaşayan aksolotllarEğitim ve doğru araştırmalar yaparak bölgedeki aşırı nüfusun neden olduğu kirliliği en aza indirmeleri gerektiğini söylüyorlar.

Korunmaya mecbur durumdalar 

Bugün çoğu aksolotl türü koruma altında bulunuyor. Puebla’daki Chignahuapan kasabasında aksolotlaru korumak ve halkı eğitmek için kurulmuş bir müze bulunuyor. Casa del Axolote…

Bu müze geçtiğimiz sene açıldı ve dört farklı türden 15-20 aksolota ev sahipliği yapıyor. Müzenin kurucu ortağı olan Yanin Carbajal, aksolotlların, Meksika’nın Colomb öncesi tarihiyle güçlü bağlantısı olduğunu, insan sağlığı açısından önemli etkileri ve bu türü koruma ve yaşam alanlarını iyileştirme hedefleri doğrultusunda ilerlediklerini söylüyor.

Alıntı

/www.hurriyet.com.tr